آموزش زبان برنامه نویسی C و ++C :: جلسه دوم (متغیرها و ورودی/خروجی در زبان C)

در جلسه اول (لینک دسترسی) به معرفی زبان C و نحوه نوشتن یک برنامه ساده پرداختیم. لذا در این بخش از آموزش زبان C، به بررسی متغیرها و اجزای تشکیل دهنده یک برنامه می پردازیم.

متغیرها در زبان C

متغیر یک نام است که می تواند فضای ذخیره سازی مورد نیاز برای برنامه ما را فراهم کند. هر متغیر در C نوع خاصی دارد، که اندازه و ترتیب حافظه متغیر را تعیین می کند. طیف وسیعی از مقادیر را می توان با تعریف متغیر در حافظه ذخیره کرد و مجموعه ای از عمیات ها را بر روی آن اعمال نمود.

نام متغیرها می تواند شامل ترکیب حروف، ارقام و آندرلاین باشد. متغیر باید با یک حرف یا آندرلاین آغاز شود (به هیچ عنوان نباید با عدد شروع شود). به علت حساس به حروف بودن زبان C، رعایت حروف بزرگ و کوچک در هنگام تعریف و استفاده از متغیرها ضروری است. متغیرهای پایه زبان C را می توان در شکل زیر مشاهده نمود:

زبان برنامه نویسی C همچنین این اجازه را می دهد تا انواع دیگری از متغییرها را تعریف نماییم.لذا در این جلسه تنها متغیرهای پایه را مورد مطالعه قرار دادیم.

تعریف متغیر

با تعریف یک متغیر به کامپایلر اطلاع می دهیم که ذخیره سازی برای ایجاد متغییر در کجا و در چه سایزی از فضا صورت بگیرد. تعریف متغیر در زبان C به صورت زیر انجام می شود:

int    i, j, k;

char   c, ch;

float  f, salary;

double d;

دستورات ورودی و خروجی در زبان C

اگر بخواهیم برنامه ای بنویسیم که یکسری عملیاتی هایی را بر روی مجموعه ای از داده ها انجام دهد، باید با دستورات ورودی در زبان C که به منظور تغذیه برنامه نوشته شده مورد استفاده قرار می گیرند آشنا شویم. یک ورودی را می توان از طریق یک فایل یا یک خط دستور وارد نمود. C یک مجموعه از توابع به منظور دریافت ورودی مورد نیاز و تغذیه برنامه فراهم ساخته است. علاوه بر این هنگامی که در رابطه با خروجی صحبت می کنیم؛ به معنی نمایش برخی از داده ها روی صفحه نمایش، پرینتر یا درون هر فایلی می باشد. لذا زبان C یکسری دستورات (توابع) خروجی را برای نمایش داده ها روی صفحه نمایش کامپیوتر و همچنین ذخیره آن در فای های متنی یا باینری ایجاد نموده است.

توابع scanf و printf از جمله این توابع هستند. تابع scanf جریان (stream) ورودی استاندارد را از stdin می خواند و ورودی را مطابق فرمت تعریف شده اسکن می کند. تابع printf نیز جریان خروجی استاندارد را در stdout می نویسد و خروجی را مطابق فرمت تعریف شده تولید می کند. برنامه زیر را در نظر بگیرید:

همانطور که مشاهده می شود، ابتدا متغیر i را به صورت int تعریف کرده ایم. سپس از دستورات scanf و printf مطابق فرمت مربوطه برای دریافت داده ورودی و چاپ آن در خروجی استفاده کرده ایم. در خط 6 متن نوشته شده توسط دستور printf به صورت یک رشته چاپ می شود. متغیر i در خط 7 اُم به صورت دیجیتال (d%) دریافت شده و قرار دادن کاراکتر & قبل از i به منظور آدرس دهی به متغییر مربوطه ضروری است. فرمت چاپ مقدار متغیر i در خروجی با دستور printf نیز مطابق خط 8 است. ازم به ذکر است که نوشتن عبارت قیل از d% به صورت اختیاری می باشد.

مثال: برنامه ای بنویسید که دو عدد را در ورودی دریافت کرده و حاصل جمع آن ها را در خروجی نمایش دهد.

لازم به ذکر است که دستورات scanf و printf سایر متغیرها را نیز پشتیبانی می کنند که در ادامه آن ها را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.

برای کار با کاراکترهای حرفی نیز از توابع getchar و putchar استفاده می کنیم. به این صورت که تابع getchar کاراکتر موجود بر روی صفحه نمایش را دریافت می کند و آن را به صورت یک عدد صحیح پردازش می کند. این تابع فقط یک کاراکتر واحد را در یک زمان می خواند. در زمان هایی که می خواهید تعداد بیشتری کاراکتر را با این دستور دریافت کنید باید از آن در یک حلقه استفاده نمایید.

تابع putchar کاراکتر وارد شده را روی صفحه نمایش قرار می دهد. مشابه دستور getchar این تابع نیز فقط یک کاراکتر واحد را در یک زمان می خواند و در زمان هایی که می خواهید تعداد بیشتری کاراکتر را با این دستور در خروجی نمایش دهید باید از آن در یک حلقه استفاده نمایید.

مثال: برنامه ای بنویسید که یک کاراکتر را در ورودی دریافت نموده و آن را در خروجی چاپ کند.